Recyclers bouwmaterialen vragen overheid om consistente doelen

25 procent van de totale Nederlandse afvalstroom bestaat uit bouw- en sloopafval. Het hoogwaardig recyclen hiervan draagt bij aan de doelstelling om in 2030 50 procent minder primaire grondstoffen te gebruiken. Bij die recycling speelt ook de overheid een belangrijke rol, vinden recyclers van gips en beton.

“In eerste instantie draait het inzamelen van gips als monostroom vooral om voorlichten en overtuigen”, vertelt directeur Ronald Balvers van GP Groot Recycling. Mede dankzij de overname van Bnext.nl begin vorig jaar zamelt het Noord-Hollandse afvalbedrijf jaarlijks zo’n 10 kton gipsafval in, afkomstig van gemeentewerven en bouwprojecten. “Bij onze klanten benadrukken we voortdurend het belang van bronscheiding, om gipsafval zo schoon mogelijk te ontvangen. Alleen dan is hoogwaardige recycling van gipsafval mogelijk.”

Om bijvoorbeeld beton en gips te hergebruiken, is afvalscheiding op de bouwplaats erg belangrijk

Gipsafval recyclen doet GP Groot niet zelf. Het bedrijf werkt onder meer sinds juni 2021 samen met gipsrecycler New West Gypsum en gipsplatenproducent Saint-Gobain Gyproc. “Als we een container met gipsafval ontvangen waarin vervuiling zit, dan halen we er met een sorteerkraan grote stukken vervuiling uit. Denk bijvoorbeeld aan stukken plastic. We halen het gips niet door een sorteermachine, omdat gips snel kan breken in poedervorm. Als we de vervuiling uit het gipsafval hebben gehaald, verzenden we de container naar New West Gypsum die nog karton uit het gipsafval haalt. De overgebleven stroom gaat naar Saint-Gobain Gyproc, die het gips gebruikt om de gipskartonplaat Gyproc Regips A te maken, dat voor 30 procent uit gerecycled gips bestaat.” Een hoger percentage is vooralsnog niet mogelijk, maar dat ligt volgens Balvers niet aan de techniek.

Ronald Balvers

“Gips is 100 procent recyclebaar en oneindig te hergebruiken om er nieuw gips met exact dezelfde samenstelling van te maken.”

Ronald Balvers, directeur GP Groot recycling

Ronald Balvers, directeur GP Groot recycling

“We willen met zijn drieën zorgen voor een constant percentage aan gerecycled gips in de gipskartonplaat. Om standaard voor een hoger percentage gerecycled gips in gipskartonplaten te kunnen zorgen, hebben we meer gipsafval nodig dan we momenteel ontvangen. De vraag is groter dan het aanbod.” Dat komt onder meer omdat afgedankt gips in Nederland ook over landbouwgrond wordt uitgestrooid om de kwaliteit van de grond te verbeteren. “Vanuit circulair oogpunt is dat waardevernietiging”, vindt hij. “We streven ernaar om zo veel mogelijk afgedankte gipskartonplaten te verwerken tot grondstof voor nieuwe bouwmaterialen.”

Betongranulaat
Volgens directeur Anton Reef van puinrecycler Twee ‘R’ Recycling Groep is ook de vraag naar betongranulaat hoger dan het aanbod, waardoor het maken van 100 procent circulair beton nog niet mogelijk is. “Sinds 2010 leveren we meer betongranulaat aan onze klanten, de betoncentrales en de betonwarenindustrie”, vertelt hij. “We hebben eerst gevraagd waar ze behoefte aan hebben en zorgen vervolgens voor dit granulaat door betonpuin goed schoon te maken. Er worden echter niet voldoende gebouwen gesloopt om aan de vraag naar betongranulaat te voldoen. Daarom zijn we gaan kijken naar ons menggranulaat, dat voor 70 tot 75 procent bestaat uit betongranulaat. Menggranulaat moeten we wel beter wassen dan betonpuin om voor schoon betongranulaat te zorgen, want er zit ook veel plastic en hout in.”

Een manier om aan meer betongranulaat te komen, is door de beoordelingsrichtlijn (BRL) voor menggranulaat aan te passen. “In de BRL 2506 staat dat menggranulaat uit maximaal 1 procent vervuiling, zoals plastic en hout, minimaal 50 procent betongranulaat en maximaal 50 procent overig puingranulaat moet bestaan”, vertelt Reef. “Het percentage betongranulaat vinden we te hoog. Wij hopen op een wijziging van die BRL, zodat er minder betongranulaat in menggranulaat hoeft te zitten. Dan kunnen wij onze sorteertechniek verder uitbreiden om nog meer betonpuin van het metselpuin te scheiden.”

Daarnaast benadrukt hij bij sloopbedrijven het belang van selectief slopen en afvalscheiding, om zo veel mogelijk betonpuin uit te renoveren gebouwen en straten te kunnen halen. “Langzaam maar zeker merken we dat bedrijven afvalscheiding belangrijk vinden. Daarbij helpt het enorm als overheden een recycling- of circulariteitseis nadrukkelijk in hun aanbesteding zetten, want zo stimuleren ze sloopbedrijven om bouw- en sloopafval te scheiden.” Het liefst ziet hij zelfs dat zo’n eis in aanbestedingen verplicht wordt. “Dankzij de vele gebouwen en straten die ze in eigendom hebben, kunnen Nederlandse overheden bij sloop- en renovatieprojecten voor een voorbeeldfunctie zorgen. Selectief slopen kost meer geld, want sloopbedrijven hebben hier meer tijd voor nodig.” De gemeente Enschede (zie kader) beschouwt hij op dit gebied als een vooroplopende overheidsinstantie. “Samen met Van den Bosch Beton uit Almelo hebben we van deze gemeente een opdracht gegund gekregen om de komende vier jaar oude betonnen straatklinkers en stoeptegels te vervangen voor gerecyclede klinkers en tegels. Wij breken de oude klinkers en tegels tot schoon betongranulaat, waarna Van den Bosch Beton van dit granulaat nieuwe klinkers en tegels maakt”, zegt Reef.

Recyclaat verplichten
Ook Balvers vindt dat de overheid een belangrijke taak heeft om het gebruik van recyclaat in de bouwsector aan te moedigen. “Voor de transitie naar een circulaire economie zou het goed zijn als de overheid een bepaald percentage aan recyclaat in bouwmaterialen verplicht stelt. Als ze bijvoorbeeld 10 procent recyclaat verplicht in gipsplaten of beton, dan creëert ze een gelijk speelveld voor marktpartijen en zorgt ze voor een aanzuigende werking naar een circulaire economie. Door de stijgende vraag vanuit de bouwsector naar gerecycled gips gaat er dan bijvoorbeeld minder afgedankt gips naar de landbouwsector.”

Daarbij benadrukt Balvers het belang van een duidelijke langetermijnplanning vanuit de overheid. “De recyclingsector is kapitaalintensief”, geeft hij aan. “We investeren veel geld in sorteer- en recyclingmachines en in proefprojecten. Dit kan alleen met duidelijke doelen op de lange termijn en de naleving daarvan, zodat we weten waarop we ons moeten richten.” Met een duidelijke langetermijnplanning verwacht hij dat de recyclingsector kan veranderen in een leverancier van hoogwaardige grondstoffen. “Bij een grotere vraag naar recyclaat ontstaat er financiële ruimte om meer te investeren in recyclingtechnieken, om recyclaat hoogwaardiger toe te passen”, legt Balvers uit. “Na de sortering van bouw- en sloopafval blijft er nu nog steeds een beetje residu over, en daar is nog winst te behalen. Daarom zijn we bezig met de ontwikkeling van een sorteerinstallatie voor residu van bouw- en sloopafval, zoals een gebruikte kitspuit en vervuilende textiellappen. Dat residu willen we sorteren, zodat het ook gerecycled kan worden.”

Ook Twee ‘R’ Recycling Groep werkt aan een nieuwe machine die moet zorgen voor een hogere kwaliteit van recyclaat, vertelt Reef. “Deze machine gaat zand en cement van de grindkorrel halen, zodat betoncentrales het zand en grind beter kunnen gebruiken. Volgens de betonindustrie is de massaverhouding tussen water en cement in betongranulaat nog niet constant, maar in een schone grind- en een zandkorrel wel. Met deze machine willen we zorgen voor een constante kwaliteit voor betoncentrales, en bij betongranulaat is dat moeilijker.” De ontwikkeling van deze machine bevindt zich in de pilotfase.

Maak scheiden op de bouwplaats makkelijker met de juiste communicatiemiddelen

Liever geen bodemassen in beton
“Gebruikt beton moet zo veel mogelijk terug naar de betonindustrie en niet naar recyclingbedrijven die er menggranulaat van maken. Menggranulaat komt namelijk onder wegen terecht. Daarom moet beton niet met bodemassen van afvalenergiecentrales worden gemengd”, vindt Anton Reef van Twee ‘R’ Recycling Groep. “Beton met bodemas is enkel geschikt om in straatklinkers te gebruiken en niet in constructiebeton. Door de zouten en zuren in de bodemassen kan betonrot ontstaan. Wij zijn er nog niet in geslaagd om betongranulaat en bodemassen van elkaar te scheiden. De afspraken in het betonakkoord moeten ervoor blijven zorgen dat betonpuin zo veel mogelijk opnieuw in alle beton wordt ingezet.”

Enschede experimenteert met aanbesteding
De gemeente Enschede heeft zich als doel gesteld om zo circulair mogelijk met grondstoffen om te gaan en vrijkomende materialen zo hoogwaardig mogelijk te hergebruiken. Bij de opdracht om de komende vier jaar alle standaard betonnen straatstenen en stoeptegels in de gemeente te leveren, kreeg de markt de vrije hand, vertelt Remco Kornegoor van de gemeente. “Wij streven naar een zo hoog mogelijk recyclingpercentage en staan open voor de ideeën van de bedrijven.” Een criterium bij de gunning is een toenemend percentage circulaire bouwstoffen en een afnemende MKI-waarde [milieukostenindicator, red.]. Via een periodiek overleg monitort Enschede de vorderingen. “Dit is de eerste keer dat we zo’n uitvraag doen”, zegt Kornegoor. “We zijn van plan om vaker vrijkomende materialen zo hoogwaardig mogelijk te hergebruiken. Daarom gebruiken we deze opdracht ook om van te leren en weerstanden te onderzoeken, bijvoorbeeld op het gebied van onderhoud, garanties en smaak.”

Auteur: Tim van Dorsten, Afvalonline, Vakblad Afval! Artikel is doorgeplaatst met de goedkeuring van auteur Tim van Dorsten. Onze hartelijke dank hiervoor.

Meer weten over het recyclen van bouwmaterialen?

Neem contact met ons op